Salı izleyen 1
Bu ders ile transistör deneylerine başlıyoruz
Pratik transistör tekniği
Elimizde 1962 tarihli olduğunu öğrendiğimiz Pratik Transistör Tekniği isimli bir kitap var. Fiyatı da o zamanın parası ile 30 lira imiş.
Giriş yazısı yerine bu kitabın ön sözünden bir parça naklediyoruz.
"Yirminci asrın akıllara hayret veren keşiflerinden birisi de hiç şüphesiz transistörlerdir.
Bu gün kırda, yolda, vasıta içerisinde, her nerede olursa olsun, transistörlü radyo sesini duymamak kabil değil. İnsan gayri ihtiyarı başını çevirip bu güzel şeye bakmaktan kendini alamıyor.
Eskinin büyük yapılı ve bir o kadar da büyük bataryası bulunan radyoları tarihe karıştı.
[...]
Radyo meraklıları, teknisyenler ve transistörleri merak edip tetkik etmek isteyenler olabileceği gibi. bugün güzel güzel dinlediğimiz, bu küçük câzip radyoların bozulanlarını; teknisyenlerin önündeki tamir masalarında görmekteyiz. Bu itibarla transistör konusunu tetkik etmek, öğrenmek artık bir ihtiyaç haline gelmiştir."
Teknik terimlere karşılıklar
Transistörün üç tane ucu var. Bunlar genellikle B, C ve E harfleri ile gösteriliyor.
B ucu ("base" ) için ana ya da vana karşılığını kullanabiliriz.
E ucu ("emitter") için sal, yay ya da saç karşılıklarından birini kullanabiliriz.
Bu uç eksi tanecik saçıyor.
Derste E ucu için , bu uç eksicik salınımı yaptığı için sal karşılığını kullandık.
E ucunu izleyen yerine salı izleyen ifadesini kullandık.
C ucu ("collector") için ise ek ya da ekim karşılığını kullanabiliriz.
Nasıl ki tarlaya, toprağa tohum saçılıyor. Bu ek ucunu da boşluklu bir yapı olarak düşünebiliriz.
Devreyi kuralım
Öncelikle aşağıdaki devreyi kuralım.
Yeşil renkte gösterilen devre elemanlarını işaretin doğru akım bileşenini silmek için kullanıyoruz.
Bu elemanlar 100 n meksefe ve 15 K dirençten oluşuyor.
XR2206 tabanlı bir işaret üreteci kullanıyoruz.
Cihazın çıkıştaki doğru akım bileşenini kaldırma özelliği yok.
Bu nedenle yüksek geçiren filtre görevi gören 100 n meksefe ve 15 K dirençten oluşan devre elemanlarını kullanıyoruz.
Kullandığınız sinyal üreteci, işarete doğru akım eklemiyorsa bu bileşenleri kullanmayabilirsiniz.
Bağlantıdaki hesap makinesinde kesim sıklığını 100 Hz, meksefenin değerini 0.1uF yani 100n ve direnç serisini E12 seçersek direncin değerini yaklaşık 15 K buluruz.
Sonuca baktığımızda yeşil ile gösterilen çıkışta dalganın sadece üst kısmının oluştuğunu görebiliyoruz.
Bunu düzeltmek için devre şemasında 3.3 K direncin ucuna -15 volt bağlayalım.
Çıkışın girişi izlediğini görebiliriz.
Yorumlar