Çayı bir yükselteç
Bu derste çayı bir yükselteç ile deney yapılmıştır.
Devreyi kuralım
Öncelikle aşağıdaki devreyi kuralım.
Devre ile ilgili sorular
Bu yükseltecin gerilim kazancı kaç?
Gerilim kazancı transistörün K ve Ç uçlarına bağlanan dirençlerin oranından bulanabilir.
İşaret evrilecek mi?
Girişten uyguladığımız küçük işaretin çıkışta azami salınım yapması için ne kadar DC gerilimi uygulamalıyız?
Transistörün kesim sıklığı $f_{3DB}$ kaç?
Çıkış tam direnci ne olabilir?
Çıkış tam direncini ölçmek için 7.5 k kadar bir yük direnci bağlayabilirsiniz. Dirençten hemen önce DC akımın önünü kesen bir sığaç kullanınız.
Çayı bir yükselteç
Girişte tepe tepe gerilimi 1V olan 1 kHz sinüs şeklinde bir işaret uyguluyoruz.
Sarı renkli işaret girişi, yeşil renkli işaret ise çıkışı gösteriyor.
Gerilim kazancının yaklaşık 10 olduğu görülebiliyor. İşaretimiz evrilmiş. (Çevrilmiş de diyebilirsiniz)
Küçük işaretin azami salınım yapması için gerekli gerilimi multimetre ile çıkış yazan yer ve toprak arası gerilimi ölçerek bulduk : 8,13 volt
Kısaca bu gerilimi besleme geriliminin yaklaşık yarısı kadar yapmak yeterli olacaktır. Örneğin besleme gerilimimiz +15 volt olduğu için bu gerilimi +7,5 volt yapmak yeterlidir.
Kesim sıklığı
Transistörün kesim sıklığını $f_{3DB}$ bulmak için $R_{giriş}$ tam direncini hesaplamak gerekebilir.
Bu devrede hali hazırda elimizin altında olmadığı için 0,33 uF yerine 1 uF sığaç kullandık.
Kesim sıklığında işaret ilk değerinin 0.707 katına düşüyordu.
Kesim sıklığı hesabı için bu hesap tablosunu kullanabilirsiniz.
Giriş tam direncini de kabaca hesaplarsak 56 k || 5.6 k yaklaşık 5 k buluruz.
Elimizde 1 uF sığaç var. Yaklaşık 5 k giriş tam direnci kabul edersek kesim sıklığını yaklaşık 30 Hz buluruz.
Çıkış işareti 9.6 V iken kesim sıklığında bunun 0,707 katı olan 6,8 volta düşmesi gerekiyor.
Bunun için giriş işaretinin sıklığını düşürmeye başlayalım.
Yukarıda yeşille PKPk değeri çıkış geriliminin tepe tepe değerini gösteriyor.
Çıkış geriliminin tepe tepe geriliminin 6,8 volta düştüğünü görebilirsiniz.
Kesim sıklığının da yaklaşık 30 Hz olduğu ve bir miktar faz kayması olduğu görülebiliyor.
Çıkış tam direnci
Eğer $R_{çıkış}$ yazan yerden transistöre doğru gelirsek, bir kol 7,5 k'ya ayrılıyor. Diğer kol ise ihmal ediliyor.
Bu yüzden $R_{çıkış} = 7,5\,k$ olduğunu görebiliriz.
Devreye aşağıdaki eklemeleri yapalım.
Dikkat ederseniz 1uF kutuplu sığacın artı tarafı +15 volttan tarafa bakıyor.
Kutuplu sığaçları ters takarsanız patlayabilir. Doğru yönde takmaya özellikle dikkat etmek gerekiyor.
Çıkış tam direncinin 7,5 k olduğunu buradan da görebiliriz. 7,5 k yük bağladığımızda çıkış işaretinin büyüklüğü yarıya indi. Demek ki bağladığımız yük çıkış tam direncine eşitmiş.
Önceki örnekteki gibi hesap yapmadan çıkış tam direncini görebildik.
Yorumlar